Een mens lijdt het meest....

Tijdens een condoleance raak ik in gesprek met een bezoeker. Een schijnbaar energieke man in de derde leeftijd, die opmerkt dat hij de gehele uitvaartdag bijzonder goed verzorgd vond. Ik bedank hem voor het compliment, en merk dat de man aarzelt. 

Wij raken in een geanimeerd gesprek over de vele uitvaarten die de man in kwestie inmiddels meemaakt. Hij vertelt dat het een nare gewaarwording is dat er steeds meer goede vrienden en mensen met wie hij gewerkt heeft, wegvallen. En dat hij allerlei uitvaarten meemaakt die hij niet prettig vindt, om de meest uiteenlopende redenen. Ik vertel hem over de mogelijkheid van het vastleggen van zijn laatste wensen.

Een week later belt hij mij op en refereert aan onze ontmoeting. Of we af kunnen spreken. Ik bezoek hem en zijn echtgenote, en tijdens een kopje koffie aan de keukentafel van hun fijne woonkeuken komen er vele persoonlijke zaken aan bod. Meneer wil graag zijn eigen uitvaart voorbereiden, en zelf zijn eigen levensverhaal vastleggen. Hij legt ook uit waarom. Er is slecht contact onderling bij zijn kinderen. Hij heeft het angstige vermoeden dat het wel eens onmogelijk zou blijken te zijn, dat zijn kinderen gezamenlijk zijn uitvaart voorbereiden. Hij wil voorkomen dat het door slechte voorbereiding een nietszeggend afscheid wordt. Hij heeft wat na te laten in het doorgeven van zijn waarden, en wil daar zelf een boodschap in meegeven bij zijn afscheid. Ik heb de tijd, en zo ontstaat er een bijzonder verhaal. Meneer vertelt over moeilijke jaren, toen zijn zoons en dochters nog erg jong waren. Een zieke echtgenote, die vroeg overleed. Er moest hard gewerkt worden in de eigen zaak, en er was weinig tijd en gelegenheid om ruimte te bieden aan de gevoelens van verdriet van zijn kinderen. Hoe hij zijn best deed het gezin gaande te houden. Hoe hij na ongeveer een jaar een fijne vrouw leerde kennen, die al snel haar intrek nam in het gezin, en haar uiterste best had gedaan om het gezin bij elkaar te houden. Allemaal goede intenties, die niet goed ontvangen werden. Onbegrip, gemis, onuitgesproken verdriet. Hij wilde zo graag aan zijn kinderen laten weten dat hij het zo goed bedoeld had. Het ontroerde me. Ik gaf meneer terug dat het misschien mooi zou zijn om dit verhaal reeds nu, nu hij weliswaar op leeftijd, maar nog “in goeden doen” was, te delen met zijn kinderen. Wellicht zou het begrip en respect brengen in de relaties die nu zo moeizaam leken te verlopen. Hij voelde er niets voor. 

Enkele weken later belt hij mij; er is iets bijzonders gebeurd. Er was een verjaardag, waarbij alleen het eigen gezin aanwezig was. Zijn tweede vrouw, de vier kinderen met hun partners en de kleinkinderen. En met al die mensen was het gesprek op het mogelijke overlijden van opa gekomen. Er was een geanimeerd gesprek ontstaan over verwachtingen en teleurstellingen, over onbegrip en compassie. Met alle kinderen en kleinkinderen had hij voor het eerst in z’n leven gesproken over de tijd van het overlijden van zijn eerste vrouw, de moeder en oma van zijn kinderen en kleinkinderen. Het was zó bijzonder geweest.

Opnieuw ben ik ontroerd. Wat bijzonder dat deze man dit heeft mogen meemaken.
Het laatste wensen gesprek was meer dan nuttig geweest. De wensen omtrent zijn uitvaart waren vastgelegd. Zijn input voor het levensverhaal is gegeven. Maar de belangrijkste input voor zijn kinderen en kleinkinderen heeft hij zelf overgebracht. Ik geniet met hem mee, en hoop dat ik zijn document met laatste wens-gegevens nog láng mag laten liggen in mijn dossierkast. 
En zo werd het gezegde opnieuw bewaarheid; een mens lijdt het meest, door het lijden dat hij vreest.