Het beeld van je ouders; het kan verkeren…

Op een avond word ik gebeld door een man van middelbare leeftijd. Zijn vader is overleden en hij vraagt of ik langs wil komen. Ik stap een half uur later binnen bij een volledig onbekende familie.

Alleen de zoon is aanwezig. Ik stel hem voor wat we kunnen doen. Wil hij zijn vader thuis verzorgen en opbaren? Nee, pertinent niet. Hij geeft te kennen zijn vader zo snel mogelijk over te willen brengen naar een mortuarium, waar hij zal blijven tot aan de dag van de uitvaart. Nee, hij heeft ook zeker geen behoefte meer aan afscheid nemen voor de uitvaart. Hij neemt hier afscheid van vader en daar blijft het bij. Ik stel hem nog voor vader hier thuis in alle rust te verzorgen en daarna in de kist te leggen, en dat hij dan zo zijn kamer in het verzorgingshuis verlaat, maar ook daar voelt de zoon niets voor. Het is ’s avonds half tien en hij wil maar één ding: zo snel mogelijk naar huis. Ik begrijp dat hij moe is en regel dat zijn overleden vader zo snel mogelijk wordt overgebracht naar het mortuarium en daar zal worden verzorgd en gekleed. Om elf uur is dat geregeld en keren we huiswaarts.

Wij spreken af elkaar de volgende ochtend opnieuw te ontmoeten om het afscheid in te vullen. De crematieplechtigheid zal enkele dagen later plaatsvinden. Als we over het aantal personen spreken die bij de dienst aanwezig zullen zijn, geeft hij aan het heel intiem te willen houden. Zijn gezin, bestaande uit zijn vrouw en drie kinderen met hun partners, enkele verzorgenden die de laatste jaren zijn vader hebben begeleid, en een enkele oom en tante op hoge leeftijd. Als ik over de invulling van de dienst begin is hij kortaf en zegt hij: 'we luisteren wel naar wat muziek, misschien kun jij wat zeggen, ik heb niks te melden want er is niks aardigs over mijn vader te zeggen'. Ik stel voor dat hij wat muziekkeuzes aandraagt, vraag hem of hij misschien livemuziek wil laten horen. De uiteindelijke keuze wordt een cellist. Hij blijft maar terugkomen op het feit dat er niets bijzonders te vertellen is over zijn vader en dat het een boosaardige man was. Ik opper om eens met zijn gezin, en mogelijk ook een broer of zus van zijn vader, rond de tafel te gaan zitten om de verhalen te laten komen over zijn vader, om op die manier een levensverhaal van de overleden man te kunnen maken. Wellicht mooi om tijdens de dienst een compleet beeld van zijn leven te kunnen weergeven. Na wat getwijfel gaat hij akkoord en nog diezelfde avond zit ik met hem, zijn echtgenote en hun kinderen aan tafel. Er wordt verteld over de jeugd van de overleden vader en opa, het gezin waar hij uit kwam, het verlies van twee broers in de oorlog. Later de liefde voor zijn vrouw, de twee kinderen die hij kreeg, en opnieuw het vroege overlijden van zijn echtgenote en de drugsverslaving van zijn dochter, die daardoor op jonge leeftijd door een overdosis overleed. Ik ben onder de indruk van zoveel verdriet in één mensenleven. De zoon blijft 'norsig' doen en herhalen dat er niets positiefs over zijn vader te vertellen is, omdat zijn vader in zijn ogen altijd een in zichzelf gekeerde, moeilijke man was die nooit oog had voor zijn zoon. In ons gesprek opper ik dat het wellicht mogelijk is dat door de gebeurtenissen die hij heeft meegemaakt, zijn vader zo is geworden.

Later op de avond voegt ook een tante zich bij het gezelschap. Ik vraag haar te vertellen over de jeugd van haar broer en er komen verhalen boven water waar de zoon nooit eerder van had gehoord. Ik zie de zoon oplichten door de blije verhalen van zijn tante. Op kantoor maak ik er een in memoriam van, dat ik daags voor de uitvaart voorlees aan de zoon. Als ik de laatste woorden uitspreek en hem aankijk, zie ik dat hij stilletjes zit te huilen. Hij vindt het zo fijn dat er naast de verdrietige details, ook blije verhalen zijn over het leven van zijn vader. De volgende dag volgt de intieme dienst. Muziek van de cellist en het gesproken woord wisselen elkaar af. Na de dienst neem ik afscheid van het gezin. De zoon bedankt me en zegt dat het proces deze week als het ware therapeutisch voor hem is geweest. Zijn indruk van zijn vader is veranderd. Hij kan nu ook zien dat zijn vader zeker heel blije periodes in zijn leven heeft gehad en hij heeft duidelijk leren inzien dat zijn vader verworden is tot een nukkige man door de verdrietige dingen die diepe sporen hebben achtergelaten in zijn gevoelsleven. Met een voldaan gevoel rijd ik terug naar huis. Prachtig dat ik daar een steentje aan heb mogen bijdragen.